Önceki yazılarımızda köpeğimizi sahiplenme sürecinden dışarı tuvalet yönlendirmesine kadar olan süreç ile ilgili yazılarımız oldu. Bu yazılarımızın içinde eğitim ile bir çok detay olsa da bunları tek bir yazıda toparlamak daha doğru olacak.
Köpeklerde eğitim ile ilgili genel bilgi ve tecrübelerimizi aktardıktan sonra köpeğinize basitçe öğretebileceğiniz birkaç komut ile ilgili yazılar yazmayı planlıyorum.
Köpeklerde eğitim doğduğu andan itibaren anne ve kardeşlerinin yanında başlar. Isırma ve dışkı yeme problemlerinde bahsettiğimiz gibi bu davranışlar anne ve kardeşlerinin yanındayken olan eğitim sürecinin bir parçasıdır.
Tuvalet yönlendirmesinde ve köpeğinizle evinizde ilk günlerinizde bahsettiğimiz üzere köpeğin eğitimi evinize geldiği ilk andan itibaren, sizin kontrolünüzde başlamış olur. Bazen biz farkında olmasak da bir çok davranışını biz öğretmişizdir. Bu davranışlar ilerde problem oluşturabilecek davranışlar olabilir. Kazanılmış bir davranışı değiştirmek, yeni davranış oluşturmaktan daha zordur. Bu sebeple en baştan doğru davranışlarla ve yöntemlerle eğitime başlamak herkes için faydalı olacaktır.
Köpek eğitiminde her zaman pozitif yöntemler kullanmak gerekir. Negatif yöntemler işe yarıyor zannedilse de köpek sahip ilişkinizi zedeler. Bu sebeple kesinlikle köpeğinize vurmayın veya bağırmayın.
Eğitim verirken yapmaması gereken davranışlar değil, yapması gereken davranışlar öğretilmelidir. Olumsuz değil, olumlu gösterilerek eğitilmelidir. Örneğin halıyı kemiren bir köpeğe, halıyı kemirmemek yerine, kemirmesi için bir oyuncak vermek gibi.
Sahip olduğunuz köpeğin lideri olmanız gerekir. Eğitim aşaması liderlik vasfının oluşması için bence iyi bir fırsattır. İstediğinizi yaptığında ödüllendirirsiniz. Bu sizi lider yapar. Köpeğiniz istiyor diye onunla oynarsanız veya istiyor, ağlıyor diye yatağınıza alırsanız lider, köpeğiniz olur.
Eğitimin temel mantığında liderlik ve ödüllendirme vardır. Eğittiğiniz canlının farklı bir cins olduğunu unutmamalısınız. Yapmasını istediğiniz davranışı gösterirsiniz ve ödüllendirirsiniz.
Eğitim esnasında komutları bir sefer söylemelisiniz. "yat-yat-yat..." gibi değil, "yat" dersiniz ve yerine getirmesi için zaman tanırsınız. Komutları uygulamıyorsa odak noktanızı değiştirirsiniz. Bir nevi küser, triplenirsiniz. Gerekirse bulunduğunuz alanı terk edersiniz. Sonrasında gelip tekrar denersiniz.
Eğitim esnasında pozitif ve neşeli olmalısınız. Eğitimler oyun tadında ve kısa süreli olmalıdır. 5-10 dk. arası yapacağınız bir eğitimi tekrarladıkça daha iyi oturacaktır. Uzun süreli eğitimler hem sizin hem de köpeğinizin enerjisinin düşmesine sebep olur ve eğlenceli olmaktan çıkar.
Eğitim her aklınıza geldiğinde verilmez. Köpekler rutinleri sever ve belli bir rutinde yapacağınız eğitim daha faydalı olacaktır. Eğitim vermeden önce köpeğiniz günlük öğününü yememiş olmalı ve tuvalet ihtiyacını gidermiş olmalıdır. Belli bir süre oyun oynayıp enerjisini attıktan sonra eğitime uygun hale gelecektir.
Eğitim verirken göstereceğiniz komutlar hem sesli, hem de işaret olarak gösterilmelidir. Bir komut gösterilirken ödül maması ile teşvik edilerek gösterilir ve hareketi gerçekleştirdiği anda ödül maması ile ödüllendirilir. Daha sonra elde mama olmadan işaret ve komutla tekrarlanır. Ödül mamaları elde tutulmaz. Komutu yerine getirdiğinde sevgi ile ödüllendirilir ve ödül maması verilir.
Doğru davranışı onaylamak önemlidir. Köpeğimizi ödüllendirirken veya cezalandırırken davranışın hemen ardından yapılmalıdır. Eğitim esnasında da doğru davranışı hemen onaylamak gerekir. Bunun için eğitimlerde kullanılan clicker denilen ses çıkaran aletlerin kullanımı doğru anı yakalamak adına fayda sağlayan bir alettir. Clicker olmadan onaylamalarda davranışı yapar yapmaz o anı hayvana kavratmak gerekir. 5 dk. önce oturduğu için köpeğinize ödül verirseniz hiçbir anlamı olmaz. Oturduğu an ödüllendirirseniz bir dahaki komutta oturmak ister. Oturmuyorsa zaman verirsiniz ve köpek o zamanda düşünür. "Ben ne yapmıştım da ödül aldım." Tekrar doğru yaptığında ödüllendirdikçe kavrayacaktır.
Eğitimde tekrar önemlidir. Tekrar yaptıkça kas hafızası oluşur ve artık ödül maması vermeden de komutları yerine getirir. İlk başlarda komutu her yerine getirdiğinde ödüllendirilir. Daha sonra komut tekrarları arttırılarak ödüllendirilir. Daha sonrasında ödül vermesenizde komutu yerine getirecektir. Köpeğiniz birkaç komut öğrenip iyice kavradıktan sonra birleştirilmiş komutlar sonrasında ödüllendirme verilir. "yat-bekle" gibi. İlerleyen zamanlarda bu birleştirmeler arttırılabilir.
Köpeklerde eğitim için yaş veya ırk farkının önemi yoktur. Küçük ırk veya büyük ırk köpek de aynıdır. Köpek yavruyken eğitilir gibi bir algı tamamen yanlıştır. Her yaştaki köpeğe eğitim verebilirsiniz. Buradaki tek fark kazanılmış davranışlarının değiştirilmesi olacaktır.
Ben köpeğimi 10 haftalıkken eğitmeye başladım. Her bir komutu öğrenmesi 5 dk. mı aldı.Her gün tekrarladıkça iyice kavradı. Bir, iki derken gün geçtikçe bir sürü komut öğrenmiş oldu. Şimdi tekrar çalışmaları yaparken birkaç komutu birleştirdikten sonra ödül maması veriyorum. Mesela; ""Buraya gel" aferin, "Otur" aferin, "Yat" aferin, "Pati ver", aferin sana al bakalım." gibi.
Umarım sizler de köpeğinizi eğiterek keyifli zamanlar geçirirsiniz.
